Na bijna een jaar coronastress en ook nog eens een avondklok, lijkt voor veel mensen de rek eruit. We zijn murw van de inperkingen en het gebrek aan perspectief. Hoe blijven we mentaal gezond? 6 tips van gz-psycholoog Valerie Kuiper én een hart onder de riem: ‘We zijn weerbaarder en creatiever dan we denken.’

‘Je hebt altijd een keuze’

– Valerie

Tip 1. Realiseer je: dit zijn abnormale tijden. Geen reactie is raar

‘Al maanden is alles anders dan anders, de coronamaatregelen blijven zich opstapelen en er lijkt geen einde te komen aan de onzekerheid. Dat heeft een grote impact, emoties schieten alle kanten op. Je kunt je angstiger voelen, somberder, meer gespannen. Maar ook zie ik mensen die er positieve elementen uit halen, zoals meer tijd met het gezin, een rustigere agenda. Hoe je je ook voelt, het is een normale, persoonlijke reactie op een abnormale situatie. Niks is raar. Dat is goed om te beseffen over jezelf. En over anderen bovendien, iedereen reageert anders.’

Tip 2. Zie deze tijd als een uitzonderlijke marathon en zorg goed voor jezelf

‘Het helpt als je je realiseert dat we niet bezig zijn aan een sprintje, maar aan een uitzonderlijke marathon. Hoe houd je die vol? Dat begint bij een goede zorg voor jezelf: goed slapen, bewegen, eten, gezonde keuzes maken. Zeker in het chaotische, onbestemde leven van nu is dat best een uitdaging. Medewerkers met een gezin hebben veel ballen in de lucht te houden, doen veel dingen half, waardoor hun eigen oppeppers er snel bij inschieten. Ook alleenstaanden die op zichzelf aangewezen zijn kunnen vergeten om datgene te doen waar ze van opveren.

Voor allemaal geldt: ontdek wat je nodig hebt om voor jezelf te zorgen en deze tijd goed door te komen. En probeer dat binnen de mogelijkheden te organiseren. Merk je dat je klemzit en weet je niet wat je met jezelf aan moet, vraag om hulp. Aan je omgeving of, als je dat niet verder brengt, aan een professionele hulpverlener, zoals een coach of psycholoog van HSK.’

Tip 3. De lockdown staat vast, je reactie erop niet

‘Het is een bekend fenomeen in de psychologie: wanneer je alsmaar klappen aan het opvangen bent, kun je je steeds machtelozer gaan voelen. Zodanig zelfs, dat je niet meer in staat bent om te bedenken wat er nog wél mogelijk is. Nu er geen einde lijkt te komen aan de inperkende maatregelen, ligt die “aangeleerde hulpeloosheid” op de loer. Hoe hard we ons ook tegen de omstandigheden verzetten, we kunnen ze niet eigenhandig veranderen en wat dan? Het enige waar we vat op hebben, is onze eigen invloedsfeer.

Een simpel voorbeeld: ik ben een sociaal dier en houd van veel mensen over de vloer. Nu dat niet kan, koester ik de gezelligheid binnen ons gezin extra, met uitgebreide weekenddiners die we met elkaar bedenken en koken. Het geeft kracht wanneer je je realiseert dat er dingen zijn die je zelf kunt bepalen en doen. Daarin heb je altijd een keuze.’

Tip 4. Je bent weerbaarder en creatiever dan je denkt

‘Nu er continu vanzelfsprekendheden wegvallen, worden we getest: hoe kunnen we ons leven vormgeven binnen de mogelijkheden die er zijn? Dat vraagt om weerbaarheid en creativiteit, en we vergeten soms hoeveel we daarvan in huis hebben. In werksituaties zie ik dan ook allerlei oplossingen voorbij komen, zoals digitale dagstarts en -afsluitingen, om als teamleden betrokken te blijven en structuur te geven aan de dag. Maar ik hoorde ook van een buddysysteem, waarbij collega’s in tweetallen nauw met elkaar optrekken, online en wandelend, zodat zij op werk- en privéfront hun verhalen kunnen delen.’

Tip 5. Wil je iets of wringt er iets? Bespreek het!

‘Alleen en samenwonend, werknemer en werkgever: allemaal stoeien we met het thuiswerken. Wat helpt er? Vanuit allerlei hoeken krijgen we goede tips: een vast dagritme volgen, regelmatige pauzeren, een frisse neus halen, werk en privé zoveel mogelijk afbakenen. Maar wat een oplossing is voor de één, hoeft dat niet automatisch voor de ander te zijn. Daarom is het gesprek aangaan zo belangrijk – met je baas, je medewerker, je collega, je partner, je kinderen. Zodat je elkaar beter begrijpt en met elkaar een oplossing op maat kunt verzinnen.

Soms is er extra durf voor nodig om je uit te spreken. Zo hoorde ik laatst iemand die halve dagen op de wasmachine doorbracht, omdat dat de enige plek was waar hij rustig in een call kon zitten. Dat is op de lange duur niet vol te houden, maar gêne weerhield hem ervan om het aan te kaarten bij zijn leidinggevende. Uiteindelijk heeft hij het toch gedaan. Gelukkig maar, want samen hebben ze een uithuizige plek gevonden waar de medewerker goed zijn werk kan doen.’

Tip 6. Houd je plannen en acties behapbaar

‘De toekomst is meer dan ooit ongewis, ook de kortere termijn. Mijn advies is daarom om niet te ver vooruit te kijken, daar kun je snel lamlendig van worden. Zelf concentreer ik me hooguit op de week voor me; zo kan ik mijn plannen en acties tenminste behappen. Al heb ik echt goede hoop dat er betere tijden aankomen: we zijn aan het vaccineren, de dagen lengen. En ook aan uitzonderlijke marathons komt er een einde.’

Credits:

Interview en tekst: Teus Lebbing