Er valt zoveel leed te voorkomen

Maar liefst 35 procent van de medewerkers die uitvallen, kampt met mentale klachten. Zonde én onnodig, vindt bedrijfsarts en wetenschapper Jurriaan Blekemolen (54). ‘De sleutel is preventie’.

‘In mijn dertig jaar als bedrijfsarts, heb ik de werkvloer drastisch zien veranderen. De druk is toegenomen; er worden hogere eisen gesteld aan medewerkers en hun inwisselbaarheid is groot. Vroeger kende je nog jobs for life, met de zekerheid van één loopbaan bij één werkgever. Zijn er nu problemen, dan nemen werkgevers en medewerkers makkelijker afscheid van elkaar. Die dynamiek zie je terug in de uitvalcijfers. Vroeger meldden medewerkers zich vooral ziek met lichamelijke klachten, nu is dat andersom. 35 procent van het verzuim is mentaal, wijst recent onderzoek uit.’

“Daarom heb ik er mijn missie van gemaakt om medewerkers en werkgevers alert te maken op stressklachten, risico’s en mogelijke oplossingen.” – Jurriaan

In stappen

‘Dat is zonde en onnodig, is mijn overtuiging. Van de duizenden mensen met een burn-out die ik heb begeleid, weet ik dat hen – als zij de stresssignalen eerder hadden herkend en serieus genomen – een lang herstel bespaard was gebleven. Je raakt namelijk niet van de een op de andere dag overbelast, dat gaat in stappen. Het begint met algemene stress door werkdruk, dat kennen we allemaal wel: zo’n hectische dag of week, waarna je moet bijtanken. Lukt dat niet en stapelt de stress zich op, dan volgt er een overspannenheid-in-wording: “even bijslapen” is niet meer genoeg, je begint te wankelen. Fase drie is die van geestelijke en lichamelijke uitputting; je voelt je compleet uitgeblust en niet meer jezelf. Dan heb je een burn-out.’

Alert

‘Lukt het om in de eerste fases in te grijpen, dan is het evenwicht nog goed te herstellen zonder uitval. Het probleem is alleen dat mensen het vaak niet voelen aankomen. Ze zijn zo druk met overleven en weten niet op welke signalen ze moeten letten of hoe ze deze kunnen bijsturen. Bewustwording is cruciaal, merk ik telkens weer. Daarom heb ik er mijn missie van gemaakt om medewerkers en werkgevers alert te maken op stressklachten, risico’s en mogelijke oplossingen. Wat bijvoorbeeld goed werkt, is het Preventieve Vragenonderzoek Psychosociale Belasting, dat ik samen met HSK bij diverse organisaties uitvoer. Daarin peilen we de werkdruk, stressgevoeligheid en herstelbehoefte van medewerkers, waarna we aanbevelingen doen voor interventies.’

Tijdige ingreep

‘Zo’n preventieve check-up leidt vaak tot waardevolle eyeopeners. Zo onderzochten we bij een organisatie de mentale conditie van medewerkers na de eerste coronagolf. Wat bleek? Juist de thuiswerkers hadden het zwaar, omdat het gebrek aan goede kantoorvoorzieningen en de hectische mix van werk en gezin hen tureluurs maken, gaven zij aan. Nuttige informatie voor het management, natuurlijk, dat met gerichte aandacht voor deze groep ziekteverzuim in de kiem wist te smoren. Ook bij vrachtwagenchauffeurs zagen wij dat een “simpele”, tijdige ingreep al genoeg kan zijn. We ontdekten daar dat vooral de rijders met de meeste nachtroosters stress ervoeren. Met aanpassingen in het roosterbeleid was dat probleem snel opgelost.’

Motivatie

‘Dat is het nut van preventie: als je tijdig stress herkent en bespreekbaar maakt, zijn er geen ingewikkelde interventies nodig. De motivatie van de werkgevers is hier wel bepalend in, merk ik. Daarom ben ik aan het promoveren op dit onderwerp. Met onderzoek aan het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam wil ik aantonen hoezeer het loont om tijdig de risico’s op mentale klachten op te sporen. Hoe eerder preventie een normale praktijk wordt, hoe beter, wat mij betreft. Er zijn genoeg werkgevers die pas in actie komen wanneer medewerkers zich ziek melden. Terwijl een gesprek met een leidinggevende over het anders uitvoeren en indelen van werk of een kortdurende coaching de balans al kan herstellen.’

Credits:

Interview en tekst: Teus Lebbing
Fotografie: Malou van Breevoort